105. rocznica Wyzwolenia Choroszczy

Wielka wojna, która wybuchła w Europie w końcu lipca 1914 roku (nazwana później I wojną światową) miała być, według teoretyków wojskowości, przeprowadzona błyskawicznie. Sojusz Niemiec, Austro-Węgier i Włoch (Trójprzymierze) przeciw aliansowi Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji (Trójporozumienie) miał przynieść tym pierwszym dominację w polityce europejskiej i zwiększyć ich rolę w światowym systemie kolonialnym. Dla Polaków był to pierwszy od ponad wieku konflikt między państwami zaborczymi, który pozwalał mieć nadzieję na odbudowę państwa polskiego.

Armie niemiecka i austro-węgierska starły się z wojskami rosyjskimi na ziemiach polskich. Wojna o charakterze manewrowym powodowała wielkie straty i zniszczenia na obszarze działań zbrojnych. Walki toczyły się ze zmiennym szczęściem do połowy 1915 r., kiedy to jedna z kolejnych ofensyw armii niemieckiej i austro-węgierskiej zdołała zająć większość ziem etnicznie polskich, a Rosjanie wycofali się na linię rzek Niemen-Bug. Dalsze, ciężkie walki na tym froncie miały miejsce szczególnie w 1916 roku. Nieudane ofensywy i wielkie straty osobowe doprowadzają do wrzenia rewolucyjnego w armii rosyjskiej. W 1917 r. w Rosji wybuchła rewolucja lutowa, następnie, m. in. w wyniku braku sukcesów na froncie, rozpoczęła się rewolucja październikowa. Bolszewicy, którzy przejęli władzę w Piotrogrodzie i Moskwie, ostatecznie zgodzili się ze stanowiskiem Lenina, aby podpisać separatystyczny pokój z państwami Trójprzymierza. Głównym warunkiem pokojowym było przejęcie zdobyczy terytorialnych przez zwycięzców. Traktat pokojowy podpisano 3 marca 1918 w Brześciu Litewskim.

Bardzo ciężkie walki pozycyjne na froncie zachodnim, a zwłaszcza przyłączenie się Amerykanów do wojny po stronie Trójporozumienia, przyczyniły się do przegranej Niemiec i rewolucji społecznej. Dnia 11 listopada w Compiègne doszło do podpisania zawieszenia broni na froncie zachodnim. Data ta, z racji przekazania wojskowej władzy zwierzchniej Józefowi Piłsudskiemu, stała się symbolem odzyskania przez Polskę niepodległości po 123 latach trwania rozbiorów.

Paraliż niemieckiej administracji cywilnej i wojskowej spowodował żywiołowe organizowanie się struktur lokalnych i państwowych na ziemiach polskich. Choroszcz, która do 1915 r. realnie znajdowała się w guberni grodzieńskiej Imperium Rosyjskiego, była, podobnie jak tereny Kongresówki, zarządzana do końca wojny przez wojskową administrację niemiecką. Białystok i okolice zostały przejęte przez wojsko polskie dopiero na mocy tzw. „umowy białostockiej”, zawartej 5 lutego 1919 r. Umowa ta zakładała przekazanie terenów wzdłuż linii kolejowej Brześć Litewski – Bielsk Podlaski – Białystok – Grajewo w późniejszym terminie, ponieważ koleją wracały transporty wojsk niemieckich z frontu wschodniego.  Ostatni transport wojsk niemieckich wyjechał z Białegostoku 19 lutego, przez co dzień ten symbolicznie przyjęto za datę odzyskania niepodległości przez Białystok i jego okolice.

Choć wszyscy zaborcy przegrali wojnę, to jednak dla miejscowych dopiero rozpoczynał się trud odbudowy po zniszczeniach i zawierusze wojennej…

105. rocznica Wyzwolenia Choroszczy, przypadająca w 2024 roku w poniedziałek 19 lutego, poprzedzona będzie weekendowymi wydarzeniami: Biegiem z okazji Wyzwolenia Choroszczy oraz Kawiarenką Historyczną, podczas której odbędzie się promocja wydawnictwa „Choroszcz 1919-2023. Liderzy, mandatariusze, społecznicy”.

Burmistrz Choroszczy oraz Miejsko-Gminne Centrum Kultury i Sportu w Choroszczy zapraszają serdecznie przedstawicieli instytucji i organizacji, miłośników historii i sportu, a także mieszkańców do wspólnego uczczenia tego wydarzenia.

W sobotę, 17 lutego, o godz. 12:00 na Rynku 11 Listopada w Choroszczy zainagurowany zostanie Bieg Wyzwolenia i Bieg Rodzinny.

Blisko 10-kilometrowy bieg przebiegać będzie ulicami: Mickiewicza – Piłsudskiego – drogą do Sienkiewicz – Szosą Kruszewską (ścieżka rowerowa) – Zastawie II – Zastawie I – Dominikańską – Rynek 11 Listopada. Osoby zainteresowane mogą zgłaszać chęć udziału przez system internetowy, który zawieszony będzie 14 lutego 2024 r. Po tym terminie zgłoszenia będą możliwe wyłącznie w dniu zawodów w Biurze Organizatora w godzinach 09:30–11.15, pod warunkiem dostępności wolnych miejsc.

Dużo krótszym dystansem, skoncentrowanym wokół centrum zawodów, będzie nowa inicjatywa jaką jest bieg rodzinny, który ma mieć wymiar symboliczny i integracyjny, bowiem organizatorzy zapraszają do udziału w nim rodziców z dziećmi, nieco mniej wprawnych biegaczy, przedstawicieli organizacji i instytucji oraz seniorów. Tu liczyć się będzie już nie czas, a udział. Trasę będzie można wspólnie przebiec, pokonać truchtem lub przejść szybkim marszem. Na uczestników będą czekać symboliczne pamiątki oraz znicze w barwach flagi Choroszczy, które zostaną zapalone przez sportowców pod Pomnikiem Niepodległości. Zgłoszenia na bieg rodzinny przyjmowane są bezpośrednio w Centrum Kultury lub telefonicznie.

Warto dodać, że Trasa Biegu głównego z Okazji Wyzwolenia Choroszczy w 2024 r. przejdzie też swoją atestację, tak by kolejna edycja wydarzenia była jak najwyższej jakości. Atest trasy – czyli nic innego jak precyzyjny pomiar dystansu, był kiedyś domeną imprez mistrzowskich, obecnie zaś podnosi wartość wydarzenia i decyduje o jego konkurencyjności. Atestacji biegu w okresie wiosennym dokona pan Tadeusz Dziekoński, który jest pełnomocnikiem PZLA do spraw atestacji tras w biegach ulicznych.

W niedzielę, 18 lutego, godz. 19:00 na aula w Centrum Kultury w Choroszczy odbędzie się promocja wydawnictwa „Choroszcz 1919-2023. Liderzy, mandatariusze, społecznicy”.

Już niemalże tradycją stały się towarzyszące patriotycznym wydarzeniom Kawiarenki Historyczne, organizowane wspólnie z Towarzystwem Przyjaciół Choroszczy. Tym razem wydarzenie będzie miało charakter wyjątkowy, bo skoncentrowane będzie wokół najnowszej pozycji książkowej, wydanej przez Urząd Miejski w Choroszczy, a zawierającej przekrój artykułów historycznych przygotowanych przez historyków oraz pasjonatów historii Choroszczy. Będzie to z pewnością najbardziej obszerna jak dotąd pozycja o tak szerokim spektrum tematów z zakresu historii naszej miejscowości.

W promocji książki udział wezmą zarówno historycy pracujący przy jej wydaniu, jak również włodarze Choroszczy, którzy przez lata mieli nie lada wpływ na rozwój naszej gminy.

W poniedziałek, 19 lutego o godz. 18:00 w Kościele w Choroszczy odprawiona zostanie msza święta za ojczyznę.

Organizatorzy, nie odstępując od tradycyjnego – patriotycznego akcentu święta, zapraszają do wspólnej modlitwy w intencji naszych bohaterów, po zakończeniu której ok. godz. 19.00 będzie można symbolicznie zapalić znicze oraz złożyć kwiaty pod Pomnikiem Niepodległości na Rynku 11 Listopada w Choroszczy. Akt ten będzie ostatnim akcentem wydarzeń skupionych wokół 105. rocznicy Wyzwolenia Choroszczy.

Wszystkich mieszkańców Gminy Choroszcz oraz osoby zainteresowane organizatorzy zapraszają do wspólnego uczczenia, w wybranej dla siebie formie, 105. rocznicy Wyzwolenia Choroszczy, czy to w duch sportowej rywalizacji, historycznej refleksji czy patriotycznym i symbolicznym geście. Bo warto pamiętać o swojej historii, warto pamiętać o swoich bohaterach!